Utrechts Heuvelland

Lorem ipsum is een standaard opvultekst (ook wel dummytekst of pseudolatijnse tekst genoemd) die wordt gebruikt in de grafische vormgeving.

Er zijn landelijk ambities om het bosareaal sterk te laten toenemen, maar er is nog niet duidelijk waar deze bossen gerealiseerd kunnen worden en hoe deze eruit komen te zien. In deze studie wordt onderzocht hoe op en rondom de Heuvelrug nieuwe bossen kunnen worden gerealiseerd die tegelijkertijd bijdragen aan een verlichting van de druk op de Heuvelrug. Het uitgangspunt van de ruimtelijke visie is om inzichtelijk te maken hoe de aanplant van nieuwe bossen of boomstructuren kunnen bijdragen aan de grootste opgaven die er op de Heuvelrug spelen.

De Utrechtse Heuvelrug, een stuwwal uit het pleistoceen, ligt in het midden van Nederland omsloten door het rivierengebied, de Gelderse vallei, de veenpolders van laag Nederland en het Markermeer. De Heuvelrug kent een lange geschiedenis van bewoning en ontginning. Nederland was millennia geleden een veel beboster land dan nu, maar de Heuvelrug en omliggende gebieden zijn in de loop van de middeleeuwen ontbost tot weiland, esdorpen en uitgestrekte heidegebieden. Enkel de landgoederen en buitenplaatsen hadden bebost gebied. Herbebossing vond plaats aan eind van de 19e eeuw, waarbij een monocultuur van grote percelen naaldbos werd aangeplant op de hoge zandgronden. Vandaag de dag is de Utrechtse Heuvelrug een populair recreatiegebied én een belangrijk natuurgebied. Door deze en historische ontwikkelingen liggen er wel grote opgaven in het gebied.

Project details

Locatie
Utrechtse Heuvelrug
Locatie
Provincie Utrecht
Periode
2021
Status
Afgerond
In opdracht van
Provinciaal Adviseur Ruimtelijke Kwaliteit (PARK) Provincie Utrecht, Nationaal Park Utrechtse Heuvelrug, Gemeente Amersfoort
Prijzen
Shortlist van WLA Professional Awards 2022, categorie 'Concept - Analysis & Planning'

De opgaven van de Heuvelrug komen samen in- én komen voort uit een te grote druk op een te klein bosgebied. De druk van recreanten vanuit omliggende steden is te groot op het kleine gebied en de biodiversiteit lijdt onder het dichte padennetwerk en de monocultuur aan naaldbos. Het laatste zorgt er ook nog eens voor dat er te veel regenwater verdampt, wat samen met de drainering van de voet van de Heuvelrug zorgt voor een te klein bosgebied om het systeem van rug en randen te voorzien. De oplossingen voor de beperkingen in het systeem liggen zowel in het systeem vergroten als in het systeem verbeteren. Nieuw bos, zowel op de toppen, flanken en voet van de Heuvelrug, kan op verschillende manieren bijdragen aan de opgaven. Zo kunnen bossen in de nattere randen water vasthouden en op nieuwe manieren producten leveren. Een verdikte Heuvelrug kan zorgen voor spreiding en zonering van recreanten en een grotere verscheidenheid aan habitats voor flora en fauna creëren.

Het vergroten van het bosareaal van de Utrechtse Heuvelrug gaat gepaard met een viertal ruimtelijke principes. Het eerste betreft het zien van de Heuvelrug als een systeem, inclusief rug, flanken en randen. Een goed begrip van natuurlijke processen (bv. grondwaterstromen) en de menselijke invloed daarop (bv. landbouw en verstedelijking). Het tweede principe tekent het belang van de verschillende onderdelen en gebieden in het systeem. Zo groot als de variatie is in de verschillende gebieden, zo groot is de variatie aan bostypes dat zich naar deze gebieden moet kleuren. Het derde principe is het uitbreiden van het bosareaal vanuit het bestaande bos op de Heuvelrug. Het vierde principe betreft het beter zoneren van de Heuvelrug. De randen bieden ruimte aan de reuring van recreatie en productie, de Heuvelrug zelf biedt rust aan de natuur. Het bosareaal op de Heuvelrug uitbreiden betekent een omslag van het bosgebied enkel op arme, droge zandgronden op de Utrechtse Heuvelrug, naar een diversiteit van condities van het Utrechts Heuvelland. Zo kan er een lappendeken ontstaan van nieuwe bossoorten die elk productief zijn naar hun lokale context.

Om de diversiteit aan nieuwe bostypes te onderzoeken worden er zes nieuwe bostypes geïntroduceerd. Bomen en bos zijn veelzijdig in de manieren waarop zij producten leveren, het landschap structureren en veranderen en de biodiversiteit vergroten wat soms ook gepaard gaat met het juist strategisch weglaten of weghalen van bos.